Tiếng Việt
Lễ giỗ tổ sân khấu là cơ hội để tất các các nghệ sĩ gặp gỡ nhau, nghệ sĩ chưa nổi tiếng gặp những diễn viên, ngôi sao, đàn anh đàn chị, cô chú trong nghề thăm hỏi, chia sẻ kinh nghiệm. Ai cũng vui vẻ và một lòng hướng về Tổ nghiệp.
Giỗ tổ ngành sân khấu ngày nào diễn ra?
Ban đầu giỗ tổ sân khấu bó hẹp ở địa hạt của nghệ thuật truyền thống như cải lương, tường, chèo, hát bội. Lễ giỗ tổ được diễn ra vào 3 ngày 11, 12, 13 âm lịch hàng năm. Ngày 11 cúng chay, 12 cúng mặn, ngày 13 mời các vong linh những nghệ sĩ đã khuất về cũng kỹ niệm.
Về sau này, ngày giỗ tổ sân khấu đã trở thành ngày hội chung của mọi người làm việc trong lĩnh vực sân khấu với sự tham gia đông đảo của các nghệ sĩ tất cả các lĩnh vực từ kịch nói, diễn viên, ca sĩ, nhạc sĩ,… đến người mẫu, nhà sản xuất. Mỗi đơn vị hay sân khấu kịch thường tổ chức giỗ tổ riêng với các hoạt động chủ yếu như: thắp hương cho Tổ nghiệp, biểu diễn các tiếc mục cho Tổ xem và tụ hợp liên hoan ăn uống, trò chuyện.
Ở miền Nam, lễ giỗ tổ sân khấu đã được tổ chức có quy trình và bài bản từ nhiều năm trước. Còn ở miền Bắc, vài năm gần đây, Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam bắt đầu tổ chức lễ giỗ tổ, quy tụ được rất nhiều anh em nghệ sĩ khắp nơi về tham dự.
Các ngành nghề ở Việt Nam đều có thủy Tổ- người sáng lập và truyền lại cho đời sau sinh sống bằng nghề đó. Vậy Tổ nghiệp sân khấu là ai? Nguồn gốc giỗ tổ sân khấu?
Nguồn gốc giỗ tổ sân khấu Việt Nam
Có rất nhiều truyền thuyết và giai thoại về tổ nghề sân khấu. Mỗi truyền thuyết là một câu chuyện khác nhau, phổ biến nhất là câu chuyện về hai vị hòng tử mê hát được lưu truyền và được các nghệ sĩ tôn thờ.
Một vị vua bị hiếm muộn đường con cái, trời đất thương tình đã ban cho hai vị hoàng tử khôi ngô tuấn tú nhưng tiếc thai hai vị không mang đến việc triều chính mà suốt ngày đam mê coi hát. Trong một lần trốn vua cha xem hát, hai vị hoàng tử đã chết trong buồn hát vào ngày 12 tháng 8 âm lịch. Sau khi chết linh hồn của hai vị ở lại sân khấu và độ trì cho các nghệ sĩ suốt nghiệp cầm ca. Từ đó giới nghệ sĩ mượn hai vị hoàng tử làm thần hộ mệnh độ trì cho nghề hát và chọn ngày mất của hai vị chính là ngày cúng giỗ tổ sân khấu chính thức.
Có nhiều luồng ý kiến khác về ông Tổ ngành sân khấu. NSND Đinh Bằng Phi cho rằng hai vị hoàng tử chỉ là khán giả chứ không phải người đầu tiên làm nghề, người sáng lập ra nghề.
Theo một ý kiến khác, Tổ nghề là “ăn mày”. Nghề sân khấu có 3 vị thánh tổ đó là Tiên sư, Tổ sư và Thánh sư. Một trong 3 vị này là ăn mày. Chính vì vậy người trong giới có một điều kiêng kỵ là không bao giờ bố thí tiền cho ăn mày mà thường mua bánh hay thức ăn “mời” ăn mày. Nếu muốn cho tiền phải mượn tay người khác không cùng nghề để bố thí. Chỉ cần người đó nói “… con là nghệ nghĩ…” thì người ăn mày hiểu, họ sẽ đi chỗ khác.
Nghệ sĩ cúng giỗ tổ sân khấu như thế nào?
Vào những ngày giỗ tổ, các nghệ sĩ thường mang heo quay, gà luộc, trái cây, hoa, nhang đến nhà thờ tổ dâng hương và thực hiện các nghi lễ khác cùng với người chủ trì.
Bên cạnh đó, một số nghệ sĩ lập bàn thờ tổ tại nhà. Họ sắm mâm cúng giỗ tổ và khấn tại nhà trước khi đến dâng hương ở các nhà thờ tổ khác.
>> Xem thêm: Hướng dẫn cúng giỗ tổ ngành sân khấu như thế nào?
Mâm cúng giỗ tổ sân khấu đơn giản tại nhà gồm:
- Trái cây ngủ quả không cúng quả thị vì mùi thơm của nó làm nghệ sĩ mất tập trung trước khi lên sân khấu.
- Hoa tươi: hoa đồng tiền, hoa lay ơn đỏ hoặc vàng.
- Nhang, đèn, gạo, muối, trà, rượu, nước, trầu cau, bánh kẹo, chè xôi, tam sên.
- Giấy cúng tổ, quần áo mũ quan.
- Heo quay hoặc gà luộc.
Cúng giỗ tổ nghề là một truyền thống tốt đẹp , thể hiện lòng tôn kính đến các bậc thầy, bậc tiền bối, thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn”. Đây cũng là cơ hội gặp gỡ trò chuyện để tăng sự thân tình giữa các nghệ sĩ.
